Onze stille taal

Marianne Bentzen: 'Synchronisatie is erg belangrijk in de verbinding tussen mensen.'

Boeiende NAPD-training door Marianne Bentzen

De ‘taal van de stilte’, zoals Marianne het noemt, gaat over de afstemming van mensen op elkaar, en over de problemen die ontstaan als deze afstemming ontbreekt of gebrekkig is. Die afstemming of attunement gaat terug tot de vroege jeugdjaren, de periode waarin dit zich juist aan het vormen is, vertelt Marianne in een Zoomgesprek vanuit Denemarken.

“Je kunt zeggen dat kinderen vanaf ongeveer 7 of 8 jaar oud aanleren om te spreken in een  coherente context. Er ontstaat dan als het ware een imaginaire wereld die we delen en waarin we een hoop informatie verliezen. Bijvoorbeeld: als jij en ik nu luisteren naar elkaar wat we zeggen, en als we daarna het geluid wegdraaien en het hele verhaal opnieuw bekijken alsof het nog niet is gebeurd, dan zien we een compleet andere interactie.. Dat is de stille taal, de dynamiek van het gesprek. Er is interactie tussen ons. Elke keer als ik iets zeg, dan knik je en als ik spreek, dan gebruik ik mijn handen. Er is een synchronisatie die tussen ons ontstaat. Dat betekent dat we ons verbinden.”

Voor de geboorte

Dat proces van synchronisatie begint al voor de geboorte, zegt Marianne. “We synchroniseren met onze moeders. We synchroniseren in het ritme van haar hart, in het ritme van haar adem, van haar digestieve processen. En op het moment dat we geboren zijn, doen we dat nog steeds. We zijn geprogrammeerd om naar gezichten te kijken. Baby’s houden van gezichten, het is iets dat ze onmiddellijk leuk vinden. Ouders gaan rare gezichten naar de baby trekken. Pappie steekt zijn tong uit, baby lacht en probeert het ook, pappie lacht: zo beginnen ze hun eerste gesprek. Die synchronisatie is erg belangrijk in de verbinding tussen mensen. Het is onze core-verbinding.”

'In het eerste jaar na de geboorte leert
de baby heel belangrijke emoties'

Maar het kan fout gaan. Baby’s kunnen geboren worden in een wereld waar hun moeder drugsverslaafd is of in een gezin waarin ze eigenlijk helemaal niet hadden willen zijn. Of er is geen vader. Het synchronisatieproces komt dan niet tot stand. Ze kunnen wel groeien zonder dat, maar het is schadelijk, zegt marianne. “Ze leren wel taal, maar ze kunnen geen emoties ontwikkelen, omdat het leren herkennen van emoties vanuit die synchronisatie ontstaat. In het eerste jaar na de geboorte ontdekt de baby heel belangrijke emoties, blijdschap en geluk, later ook frustratie en angst.”

De emotionele afstemming en hechting ontwikkelen zich ook in deze periode. Ze zijn van wezenlijk belang voor hoe het kind zich ontwikkelt en hoe het zich later als volwassen persoon in de relatie met anderen kan verbinden.

Zonder woorden

Deze neuroaffectieve processen zijn in de psychotherapeutische begeleiding  erg belangrijk om mee te nemen in het contact met de cliënt. Je kunt heel zuiver en zonder woorden leren waarnemen op welke manier de cliënt gevoelsmatig reageert, zelfs als hij of zij geen emoties laat zien. “Je kunt leren om een weg in hun schoenen lopen, zoals het in sommige scholen van therapie wel wordt genoemd.”

In de training gaat Marianne Bentzen daarmee met de deelnemers aan de slag. In de eerste dagen zal het vooral gaan over de ontwikkeling van de stilte-taal en hoe je die kunt waarnemen, onder andere door met elkaar video’s te maken, die zonder geluid te bekijken en daar verder mee te oefenen. Ook krijgen de deelnemers opnamen te zien van psychotherapiesessies, om te kijken  naar de stille interactie tussen cliënt en therapeut en andersom. En natuurlijk zal het in de training ook gaan over hoe in de therapie kan worden gewerkt aan het herstel van synchronisatie en emotionele afstemming.

Picture Books

Over de ontwikkelingsstappen op dit gebied en de dingen die daarin ooit mis zijn gegaan stelde Marianne Bentzen in de afgelopen jaren enkele  illustratieve boeken samen, de NeuroAffective Picture Books, die de neuroaffectieve ontwikkeling op een toegankelijke maar ook diepgaande manier beschrijven. Vooral vanwege de vele illustraties die ze er in wilde en die duur zijn om te maken, zag haar uitgever er eigenlijk weinig in, maar men wilde het boek toch wel uitbrengen toen ze zelf het geld neerlegde om het beeldmateriaal te kunnen laten maken. Inmiddels zijn de boeken vertaald in het Duits, Engels, Russisch, Pools, Turks en Italiaans en verschijnt het binnenkort ook in het Chinees. “Daar ben ik toch wel een beetje trots op”, zegt Marianne.

Paul Houkes

Meer informatie over de NAPD vervolgtraining is te vinden op de website van Bodymind Opleidingen.